فولاد 1.2436 (SPK-R)

ویژگی‌های فولاد ابزار سردکار 1.2436

فولاد 1.2436 با مشخصه X210CrW12 و نام‌های تجاری SPK-R و K107 در استاندارد بهلر شناخته می‌شود. این فولاد از فولادهای ابزار در دسته سردکار بوده و به‌دلیل مقدار بالای تنگستن، مقاومت سایشی بسیار بالا و سختی‌پذیری عالی، در رده‌ی فولادهای خاص و تخصصی برای ابزارسازی قرار دارد.

با توجه به درصد بالای کربن، سختی زیاد و شکل‌پذیری پایین، عمده کاربرد این فولاد در ساخت ابزارهایی با عملکرد بالا و شرایط کاری سخت است. ویژگی‌های کلیدی این فولاد عبارتند از:

• مقاومت سایشی بسیار بالا به‌دلیل حضور تنگستن و کروم
• سختی‌پذیری بالا پس از عملیات حرارتی
• مناسب برای برش ورق‌های سیاه، گالوانیزه و استیل تا ضخامت ۴ میلی‌متر
• پایداری ابعادی خوب در فرآیندهای صنعتی
• مقاومت مناسب در برابر ترک و لب‌پرشدگی ابزار در فشارهای نقطه‌ای

کاربردهای فولاد سردکار 1.2436

فولاد 1.2436 در صنایع مختلف برای ساخت ابزارهای با دقت و مقاومت بالا به‌کار می‌رود، از جمله:

• تیغه‌های برشی دقیق
• قالب‌های دورزنی (تریم) و سوراخ‌کاری
• قالب‌های کله‌زنی سرد
• قالب‌های ریخته‌گری تحت فشار آلومینیوم
• ابزارهای برش چوب تحت تنش بالا
• قالب‌های کشش و خان‌کشی فلز
• ابزارهای پرس در صنایع دارویی و سرامیک
• پانچ‌ها، برقوها و نازل‌های سندبلاست

ترکیب شیمیایی فولاد سردکار 1.2436

مقادیر ترکیب شیمیایی ارائه‌شده برای فولاد 1.2436 (SPK-R) بر پایه داده‌های نسخه نهایی کلید فولاد (Stahlschlüssel ۲۰۱۹) و مطابق با استانداردهای معتبر بین‌المللی تنظیم شده‌اند. این اعداد ممکن است با مقادیر ذکرشده در برخی منابع یا استانداردهای قدیمی متفاوت باشند.

مشخصات فیزیکی فولاد 1.2436 (SPK-R)

مقادیر ذکرشده در جدول زیر، میانگینی از پارامترهای فیزیکی به‌دست‌آمده از آزمون‌های نمونه‌ای در دمای محیط هستند و لزوماً با داده‌های محصول نهایی تمام تولیدکنندگان یکسان نیستند. این اطلاعات صرفاً جهت آشنایی با بازه تقریبی خواص فیزیکی این فولاد ارائه شده‌اند.

خواص مکانیکی فولاد 1.2436

• فولاد 1.2436 در حالت آنیل‌شده دارای سختی حدود ۲۴۰ تا ۲۶۰ برینل (HB) است.
• پس از انجام عملیات حرارتی، سختی آن به ۴۸ تا ۶۲ راکول سی (HRC) می‌رسد.
• استحکام کششی نهایی این فولاد در محدوده ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ مگاپاسکال (MPa) قرار دارد.
• استحکام تسلیم آن بین ۸۵۰ تا ۱۰۰۰ مگاپاسکال است، که نشان‌دهنده مقاومت بالا در برابر تغییر شکل پلاستیک است.
• مدول یانگ (مدول الاستیسیته) در این فولاد حدود ۲۰۰ تا ۲۱۰ گیگاپاسکال (GPa) است و پایداری آن در برابر تنش‌های کششی را تضمین می‌کند.

اطلاعات ارائه‌شده در جدول زیر، از نسخه نهایی سال ۲۰۱۹ کلید فولاد (Stahlschlüssel) استخراج شده‌اند. این داده‌ها بر اساس استانداردهای معتبر و به‌روز بین‌المللی تنظیم شده‌اند و ممکن است با مقادیر قدیمی‌تر رایج در برخی منابع دیگر تفاوت داشته باشند.

عملیات حرارتی و سخت‌کاری فولاد 1.2436

در فرآیند آنیل (Annealing)، فولاد در دمای ۸۰۰ تا ۸۵۰ درجه سانتی‌گراد به مدت ۲ ساعت حرارت داده می‌شود، سپس به‌آرامی در کوره تا ۶۰۰ درجه سرد شده و پس از آن در هوا خنک می‌شود. سختی نهایی پس از آنیل در حدود ۲۵۰ راکول (HB) خواهد بود.

تنش‌زدایی (Stress Relieving) با نگهداری فولاد در دمای ۶۵۰ تا ۷۰۰ درجه سانتی‌گراد به مدت ۱ تا ۲ ساعت انجام می‌شود. پس از آن، قطعه به‌صورت آهسته تا ۴۵۰ درجه درون کوره سرد شده و سپس در هوا خنک می‌گردد.

فرآیند سخت‌کاری (Hardening) فولاد 1.2436 مطابق مراحل زیر می‌باشد:

1. آستنیته کردن: قطعه ابتدا در دمای ۶۰۰ درجه سانتی‌گراد به مدت ۱۵ دقیقه، سپس در ۸۴۰ درجه به مدت ۱۵ دقیقه نگهداری شده و در نهایت در دمای ۹۵۰ تا ۹۸۰ درجه برای مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه آستنیته می‌شود.
2. کوئنچ (Quenching): روش کوئنچ متناسب با فرم قطعه انتخاب می‌شود. گزینه‌های موجود شامل روغن، هوای فشرده، هوای آرام، خلأ یا حمام نمک در دمای ۲۵۰-۲۲۰ یا ۵۵۰-۵۰۰ درجه سانتی‌گراد هستند. سختی نهایی پس از کوئنچ حدود ۶۳ راکول سی (HRC) خواهد بود.
3. تمپر تنش‌گیری (Stress-relief Temper): قطعه در دمای ۱۲۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شده و سپس در هوا خنک می‌شود. زمان نگهداری بسته به روش کوئنچ متفاوت است:
   • در روغن، ۴ ساعت
   • در نمک ۲۲۰ درجه ۳ ساعت
   • در نمک ۵۰۰ درجه ۲ ساعت
   • در هوای آرام یا فشرده ۲ ساعت
4. تمپر نهایی (Tempering):
   برای قطعات حساس، نگهداری به‌مدت حداقل ۴ ساعت در دمای ۲۰۰ درجه سانتی‌گراد، سپس خنک‌کاری در هوا
   برای قطعات عمومی، تمپر اول به‌مدت ۲ ساعت در ۳۰۰ درجه سانتی‌گراد و خنک‌کاری در هوا. تمپر دوم به‌مدت ۲ ساعت در ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد و خنک‌کاری در هوا.

اطلاعات ارائه‌شده در جدول زیر، از نسخه نهایی سال ۲۰۱۹ کلید فولاد (Stahlschlüssel) استخراج شده‌اند. این داده‌ها بر اساس استانداردهای معتبر و به‌روز بین‌المللی تنظیم شده‌اند و ممکن است با مقادیر قدیمی‌تر رایج در برخی منابع دیگر تفاوت داشته باشند.